Akut Pankreatit Nedir, Nedenleri ve Tedavisi Nelerdir?
Akut Pankreatit Nedir?
Akut pankreatit, pankreasın kısa bir süre içinde iltihaplandığı (şiştiği) bir durumdur.
Akut pankreatit belirtileri
Başlangıçta ağrı ilk başta hafif olabilir ve yemek yedikten sonra daha da kötüleşebilir. Ağrı şiddetli ve sabittir, tedavinin yokluğunda birkaç gün sürer. Akut pankreatitli bir kişi genellikle çok hasta görünür ve acil tıbbi müdahaleye ihtiyacı vardır.
Pankreatit belirtileri ve semptomları, yaşadığınız türe bağlı olarak değişebilir. Ancak en yaygın belirtileri şunlardır:
- Üst karın ağrısı
- Sırtınıza yayılan karın ağrısı
- Karnına dokunurken hassasiyet
- Ateş
- Hızlı nabız
- Mide bulantısı
- Kusma
Kronik Pankreatit Belirtileri
- Kusma
- Bulantı
- Hazımsızlık
- Sindirim sorunları
- Kötü kokulu ve yağlı dışkı (steatorrhea)
- İstemsiz kilo kaybı
Akut pankreatit nedenleri
Akut pankreatitin en yaygın nedeni safra kesesindeki taşlardır. Tekrarlayan akut pankreatit nöbetleri ile pankreasta hasar meydana gelebilir ve kronik pankreatite yol açabilir. Pankreasta skar dokusu oluşarak fonksiyon kaybına neden olabilir. Kötü işleyen bir pankreas, sindirim sorunlarına ve şeker hastalığına neden olabilir.
Akut pankreatite yol açabilecek durumlar şunlardır:
- safra taşları
- Alkolizm
- Bazı ilaçlar
- Kandaki yüksek trigliserit seviyeleri (hipertrigliseridemi)
- Aşırı aktif paratiroid bezinin (hiperparatiroidizm) neden olabileceği kandaki yüksek kalsiyum seviyeleri (hiperkalsemi)
- Pankreas kanseri
- Karın cerrahisi
- Kistik fibroz
- enfeksiyon
- Karın yaralanması
- obezite
- Travma
İçtiğiniz alkol miktarını azaltarak ve beslenmenizi safra taşı olasılığını azaltacak şekilde değiştirerek akut pankreatit geliştirme şansınızı azaltabilirsiniz. Bazen pankreatit için bir neden asla bulunmaz. Bu idiyopatik pankreatit olarak bilinir.
Akut Pankreatit Teşhisi
Rahatsızlığın teşhisi fiziksel muayene, röntgen ve diğer görüntüleme testleri, kan ve dışkı testleri sonucunda koyulur. Akut ve kronik iltihabın teşhisinde farklı muayene ve laboratuvar sonuçları kullanılabilir. Tanı doğrulandıktan sonra, hastanede yatış sırasında veya sonrasında nedeni belirlemeye yardımcı olmak için bazı görüntüleme testleri yapılabilir.
Akut pankreatit doktor hastanın ateşini, kan basıncını ve nefes alış veriş hızını kontrol eder. Kan testleri ve idrar testi sonucuna bakılır. Tam kan sayımı yapılır ve şeker düzeyine bakılır. Karın bölgesi MR’ı istenebilir ve film sonuçlarında safra kesesi taşlarına bakılır. Ayrıca bu filmlerde pankreas hücrelerinde zarar olup olmadığı tespit edilir.
Hafif akut pankreatiti olan kişiler genellikle bir hafta içinde iyileşmeye başlar yada daha fazla sorun yaşamazlar, 48 saat içinde düzelen sorunlar yaşarlar. Birçok insan birkaç gün sonra hastaneden ayrılacak kadar iyi durumda olabilir.
Şiddetli akut pankreatiti olanlar, daha ileri tedavi gerektiren ve yüksek bağımlı bir üniteye veya yoğun bakım ünitesine yatırılmaları gerekebilecek komplikasyonlar geliştirebilir . Şiddetli akut pankreatitte iyileşme çok daha uzun sürebilir ve ölümcül olma riski vardır.
Akut Pankreatit Tedavisi
Çoğu durumda, akut pankreatit tedavi ile düzelir, ancak hastaların yaklaşık %15’inde ciddi hastalık gelişir. Şiddetli akut pankreatit, birden fazla organda yaşamı tehdit eden yetmezliğe ve enfeksiyona yol açabilir. Bu nedenle, akut pankreatit belirtileri veya semptomları yaşıyorsanız tıbbi yardım almak son derece önemlidir.
Akut pankreatit atağınız varsa, ağrı için güçlü ilaçlar alabilirsiniz. Burnunuzdan bir tüp yerleştirilerek midenizin boşaltılması gerekebilir. Ağrılarınız devam ederse, damardan (damar yoluyla) beslenip su içebilirsiniz.
Hastanede kalmanız gerekirse tedaviniz için:
- Pankreasınız enfekte ise antibiyotikler
- İğne yoluyla verilen intravenöz sıvılar
- Az yağlı diyet veya oruç . Pankreasının iyileşmesi için yemek yemeyi bırakmanız gerekebilir. Bu durumda, beslenmeyi bir besleme tüpünden yapmak zorunda kalırsınız.
- Ağrı kesici ilaç
Tipik olarak, akut pankreatit sadece birkaç gün sürer. Tedavi ile akut pankreatitli çoğu insan tamamen iyileşir. Ancak daha ciddi bir vakanız varsa, iyileşmesi birkaç hafta ila aylar alabilir. Kronik pankreatit yaşam boyu tedavi gerektirir.
Durumunuz daha şiddetliyse, tedaviniz için şunların yapılması gerekebilir:
- Safra kanalındaki taşları çıkarmak için küçük bir kesi yapılır veya tıkanıklığı gidermek için kanallara stent adı verilen plastik bir tüp yerleştirilir.
- Pankreatitinize safra kesesi taşları neden olduysa safra kesesi ameliyatı
- Sıvı veya ölü yada hastalıklı dokuyu temizlemek için pankreas ameliyatı
Kronik pankreatit uzun süreli bir durumdur. Ciddi bir şekilde hasar gördüğünde pankreasınız düzgün çalışmaz. Yiyecekleri sindirmek ve kan şekerini yönetmek için sürekli desteğe ihtiyacınız olur.
Başka bir pankreatit atağını önlemek için şunları yapmalısınız:
- Düşük yağlı bir diyet.
- Alkollü içkiyi bırakmak.
- Sigarayı bırakmak.
- Doktorunuzun ve beslenme uzmanınızın beslenme önerilerine uyumak.
- İlaçları reçete edildiği şekilde almak.