Prostat nedir? Prostat hastalıklarının belirtileri nelerdir? Nasıl tedavi edilir? soruları özellikle erkekler tarafından sıkça araştırılıyor. 40 -45 yaş üstü erkeklerde sık görülen prostatın büyümesinin kaynağı, prostatın erkeklik hormonuna fazla yanıt vermesi olabileceği gibi, ailevi yatkınlık da olabiliyor. İşte merak edilenler…
ERKEKLERDE İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ
Prostat nedir?
Prostat, erkek üreme sisteminin parçası olan bir salgı bezidir. Asıl işlevi semenin sıvı kısmını oluşturmaktadır.
Mesanenin, diğer bir ifade ile idrar kesesinin hemen altında yer alır. Erişkinde bir kestane büyüklüğünde ve yaklaşık 18-20 gram ağırlıktadır.
İdrarın mesaneden çıkıp penis içerisinden geçerek dışarıya atılmasını sağlayan idrar kanalının başlangıç kısmını kalın bir yüzük gibi sarmaktadır.
Prostat Büyümesi Nedir?
Prostat bezindeki değişiklikler 45 yaş civarında başlamakta ve 50 yaşta büyüme şeklinde kendisini göstermektedir. Bu büyüme yaşamın sonuna kadar değişen hızlarda devam etmektedir.
Prostat büyümesi tıbbi deyimiyle benign prostat hiperplazisi (BPH) olarak adlandırılmaktadır.
Prostat büyümelerinin bir kısmı ise habis büyüme şeklindedir ve prostat kanseri olarak tanımlanır.
BPH yaş artışına paralel olarak giden adeta yaşlanmanın bir parçası olan bir gelişmedir. Bu nedenle görülme sıklığı yaşla birlikte artar. 50’li yaşların başında erkeklerin yaklaşık yarısında varken seksen yaş üzerindeki erkeklerde görülme sıklığı %90’a ulaşmaktadır.
Prostat büyümesi bu kadar sık görülmekle birlikte her büyümenin sorun oluşturması ve tedavi gerektirmesi söz konusu değildir. Prostat yalnızca büyümüş olduğu için değil; belirtilere neden olursa veya vücuda zarar verecekse tedavi edilmektedir.
Belirtileri Nelerdir?
Prostat, idrar yolunun çevresini sardığı için büyüdükçe onu sıkıştırır ve mesaneden idrarın atılmasını zorlaştırabilir. Böylece rahat idrar boşaltmanın bozulması ve tıkanıklık hissi oluşacak, ayrıca sık idrara gitme ve yanma gibi rahatsız edici belirtiler ortaya çıkacaktır.
Belirtileri:
Sık idrara gitme,
Gece idrara kalkma,
Acil işeme isteği,
Sıkışma hissi,
Tuvalete yetişemeden idrar kaçırma,
İdrara başlamada zorluk,
Ikınarak idrar yapma,
İdrarın zayıf akması,
Damla damla veya kesik kesik idrar yapma,
İdrar yaptıktan sonra mesanenin boşalmama hissi,
İleri dönemlerde hiç idrar yapamama
Ne Zaman Doktora Başvurmalıyım?
Bir erkek, yukarıda bahsedilen belirtilerin kendinde olduğunu farkederse ve rahatsızlık duyarsa doktora başvurmalıdır. Ayrıca, idrarda kan görürse, ağrı ve yanma ile idrar yapıyorsa veya hiç idrar yapamaz hale gelmişse hemen doktora başvurmalıdır.
Tanısı Nasıl Konur?
İdrar belirtileri olan kişilerde prostat dışında da sorunlar olabileceği için ayrıntılı bir tıbbi öykü alınması gereklidir. Hasta tarafından ifade edilen belirtiler önemli kişisel farklar gösterdiği için bazı standart soruların cevaplandırılması esasına dayanan skorlama sistemleri kullanılmaktadır. Skorlama sistemleri yakınmaların şiddetini ve yaşam kalitesi üzerine olumsuz etkisini belirlemek üzere oluşturulmuştur. Hastalık belirtilerinin hafif, orta ve ağır olarak ayrılmasını sağlar.
Uluslararası prostat semptom-belirti-değerlendirmesinde hastaya sorulan ve cevaplara göre skorlanan (derecelendirilen) sorular şunlardır:
İdrar yapmak için bekleme, zorlanma var mı?
İdrar tazyiki, akış gücü eskiye oranla azaldı mı?
İdrarı yaparken, bitinceye kadar, kesik kesik işeme oluyor mu?
İdrarını yaptıktan sonra hala daha idrar kesesinde idrar kalmış, tam boşalmamış hissi oluyor mu?
Gece idrar yapmaya kaç kere kalkıyorsunuz?
Gün boyunca iki saatte ya da daha sık idrara çıkmak gereksinimi duyuyor musunuz?
İdrar yapma isteği geldiğinde, tutamama hissi, tuvalete zor yetişme, sıkıştırma sorunu yaşıyor musunuz?
Alışılmış muayenelere ek olarak prostatın makattan parmakla muayenesi çok önemlidir. Değerlendirmede idrar tetkiki de yapılır.
Hastanın durumuna göre şu testler de yapılabilir:
Prostat spesifik antijen (PSA) testi: Prostat kanseri olasılığına yönelik kan testidir.
İdrar akım testi: İdrar akım hızını ve işeme şeklini gösterir.
İşeme sonrası kalan idrar miktarı ölçümü: İdrar boşalmasının ne ölçüde etkili
sağlanabildiğini gösterir
Ultrasonografi: Böbrek, mesane ve prostatın görüntülenmesini sağlar.
Sistoskopi: Üretra ve mesanenin alet kullanılarak gözle doğrudan incelenmesidir
Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Prostat ile ilişkili yakınmaların tedavisinde temel belirleyici, yakınmaların ağırlık derecesi ve vücutta prostat büyümesinden kaynaklandığı düşünülen bazı etkilerin oluşmasıdır. Sizin için hangi tedavi yönteminin en uygun olduğuna doktorunuzla birlikte karar verebilirsiniz.
Gözleyerek Beklemek: Gözleyerek beklemek, hafif derecede belirtileri olan ve bundan yakınmayan erkeklerde önemli bir seçenektir. Zaman içinde yakınmaların mutlaka artması söz konusu değildir. Diğer taraftan, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları, kanlı idrar yapma, mesanede taş olması, böbrek yetmezliği başlaması gibi durumlar yüksek risk göstergesidir ve ciddi tedavi gerektirir. Bunun dışındaki hastaların bir kısmında idrar yakınmaları zamanla hafifleyebilir.
Gözleyerek beklemek, ilaç veya cerrahi tedavilere bağlı yan etkilerden ve yüksek maliyetten kaçınmayı sağlayabilir.
İlaç Tedavileri: Günümüzde orta şiddette yakınmaları olan hastaların tedavisinde en sık yararlanılan yöntemdir. Tedavi için kullanımda olan birkaç grup ilaç vardır. Bütün ilaçlarda etki sürekli kullanım ile olanaklıdır.
Bitkisel Kaynaklı İlaçlar:
Bir ya da birden çok bitkinin kök, çekirdek veya diğer kısımlarından elde edilen karışımlardır. Tedavi edici güçleri ve etki mekanizmaları açısından bilimsel veriler yetersizdir.
Cerrahi Yöntemler:
İlaç tedavileri yetersiz kaldığında, tıkayıcı prostat dokusunun çıkartılması diğer bir ifade ile cerrahi tedaviler gündeme gelecektir. Ayrıca, böbrek işlevlerinde bozulma meydana gelmesi, tekrarlayıcı idrar yolu enfeksiyonları, hiç işeyememe, idrar kesesinde taş, ciddi ve tekrarlayıcı kanamalar olması durumlarında cerrahi tedavi zorunlu hale gelebilir.
