Hepinizin bilindiği gibi alerji son yıllarda çocuklarda gittikçe artış göstermek de, hatta bahar ayları artık korkulu rüya haline geldi. Alerji nedir, alerji nasıl ortaya çıkıyor, sık görülen alerjik hastalıklar nelerdir? gibi sorular pek çoğumuzun aklını kurcalıyor. Bizde bu yazımızda alerjiyi sizler için araştırdık işte alerjiler hakkında merak edilenler…
Hastalık sebepleri ve neden kaynaklandığı hakkında ciddi araştırmalar yapılsa da kesin bir kanıya varılmış değil. Sebebi ne yazık ki tam olarak ortaya koyulamıyor. Fazla hijyenik ortamlarda büyüme, beslenme alışkanlıklarındaki bozukluklar, kirli hava alerjiye neden olan sebepler arasında.
Alerji nedir?
Uzmanlar alerjiyi en basit tanımıyla söyle tarif ediyorlar; normalde vücutta herhangi bir zararlı tepkiye yol açmayacak bir maddenin, vücut tarafından zararlı olarak tanınması ve bu maddelere karşı aşrı tepki vermesidir. Örneğin; bütün çocuklar süt içiyor, yumurta yiyor, parkta bahçede dolaşıyor ama bazılarında süte karşı, yumurtaya karşı alerji gelişiyor. Bazılarında ise çiçek tozlarına karşı alerji gelişiyor. Ne oluyor çocukların savunma sistemleri bu sütün ve yumurtanın içindeki bir takım maddeleri zararlı bir madde olarak tarifleyip buna karşı aşırı tepki oluşturuyor. Alerjiyi en kısa bu şekilde tanımlayabiliriz.
Alerji nasıl ortaya çıkıyor?
Örneğin süt içtiğinizde sütün bir protein yapısı var, uzmanlar bunu daha kolay anlayabilmemiz için bir tespih yumağına benzetiyor. Bu vücudumuzda bazı işlemlerden geçiyor ve tespihin ipi kopuyor, boncuklar parça parça ayrılıyor. Her bir boncuk içtiğimiz sütün yapı taşı. Normal şartlar altında sağlıklı çocuklarda bunların
hiç birisi vücuda zararlı bir madde olarak tanınmıyor ve sindiriliyor. Ama bazı çocukların bağışıklık hücreleri bu tespih boncukları diye tarif edilen maddeleri yabancı madde olarak tanıyıp onları bazı bağışıklık sistemi hücrelerine yönlendiriyor. O hücrelerde bunları yabancı olarak tanıyacak bir takım kimyasallar birikmeye başlıyor. Bu kimyasallar birikiyor sonra vücut tekrar bu maddeyle karşılaşınca o içinde kimyasal birikmiş hücreler vücutta parçalanıyor ve bizim çocuklarda, yetişkinlerde gördüğümüz şikayetler ortaya çıkıyor. Vücutta kızarıklık, kabarıklık, kaşıntı, öksürük, nefes darlığı, hapşuruk, burun akıntısı, burun kaşıntısı, bayılma, şok hatta bazen maalesef ölümler bile görülebiliyor.
Çünkü sistemik bir hastalık kimyasallar sadece bir organda, akciğerlerde, midede, bağırsakda
yada burunda değil vücuttaki hemen hemen tüm hücrelerde birikiyor. Çünkü vücut bunu yabancı bir madde olarak tanıyıp buna karşı hazırlık yapıyor. İkinci ve üçüncü sefer karşılaşınca istenmeyen tepkiler ortaya çıkabiliyor. Tabi hastadan hastaya tepkilerin şiddeti değişebiliyor. Kimisinde çok daha hafifken kimisinde ölüme
varabilecek kadar ağır şikayetler oluşturabiliyor.
Sık görülen alerjiler nelerdir?
Alerjiler genel olarak besin alerjileri ve nefes yoluyla alınan alerjiler olarak sınıflandırılıyor. Besin alerjileri çocuklarda en sık karşılaşılan alerjiler. Besin alerjileri en çok çocukluk çağında görülüyor. Erişkinlerde çocuklara göre daha az karşılaşılıyor. Çocuklarda en sık karşılaşılan besin alerjileri; süt, yumurta,buğday, yer fıstığı, kabuklu deniz ürünleri ve balık alerjisi.
Nefes yoluyla karşılaşılan alerjiler ise; evin içinde ve ev dışında olmak üzere iki gruba ayrılıyor.
Ev içinde en çok karşılaşılan nefes yolu alerjisi ev tozu alerjisi. Pek çok kişi bunu evde biriken toz gibi düşünebiliyor ama bunlar toz değil bir çeşit canlı. Akar dediğimiz bu canlı pire cinsi, bit cinsi bir canlıdır.
İkinci olarak ev içindeki küfler çok sık karşılaşılan alerjiler. Özellikle bodrum katlarda, zemin katlarda,
güneş almayan yerlerde, mutfak tezgahlarının altında, banyoda, tuvaletlerde, duvar kağıtlarının altında görülen sarı, yeşil, siyah kabarıklar şeklindeki küfler.
Sık görülen alerjilerlerden biri de evcil hayvanlardan salgılanan alerjiler özellikle kedilerden.
Ev dışında da en çok karşılaşılan çiçek tozları, ağaç polenleri ve yabani ot denilen odunsu bitkilerden salınan polenler. Bu alerjiler yaşanılan bölgeye göre çok fazla değişebiliyor. Ülkemiz için bir genelleme yaparsak, daha çok deniz kenarlarında rutubetli olduğu için ev tozu akarı en çok karşılaşılan bir alerji türüdür. İç Anadolu, orta Anadolu gibi kuru iklimin olduğu bölgelerde ise daha çok polen alerjileri ile karşılaşılıyor.
Besin alerjilerinde çok fazla bir bölgesel değişiklik bulunmamakta, o daha çok tüketimle ve karşılaşma ile ilgili bir dağılım gösteriyor. Mutfak alışkanlığı yemek pişirme yemek tüketimi gibi alışkanlıklar.
Evcil hayvan alerjisi ise yine çok fazla hayvanın yetiştirilme, hayvanla karşılaşma, hayvan sahiplenme gibi durumlarla alakalı. Yurt dışında çok fazla karşılaşılan bir durum fakat ülkemizde yurt dışındaki kadar fazla evcil hayvan alerjisi görülmüyor.
En sık karşılaşılan alerji hangisi?
Besin alerjileri çocuklarda çok sık karşılaşılan alerji gruplarından. Ülkemizde her 100 çocuktan yaklaşık beşinde besin alerjisi var. Besin alerjilerinin şiddeti de hastadan hastaya çok sık değişebiliyor ve aynı hastada da zaman içinde değişebiliyor. Mesela bir tepkisi çok hafif olabiliyor, başka bir tepkiside çok daha ağır, çok daha şiddetli olabiliyor. İşte bu yüzden ciddi alerjik şikayetleri olan hastalar hiçbir şekilde doktor tavsiyesi olmadan evde kendi
başlarına acaba alerjisi geçmiş midir, çay kaşığının ucu ile verelim, damla ile verelim, deneyelim gibi yaklaşımlarda bulunmaması gerekiyor.
Pastanelerde ya da hazır gıda satan yerlerde aldığınız ürünlerde ürünlerin içeriğinde bulunan en küçük alerjik besin parçaları eğer şiddetli alerjisi olan bir çocuk tarafından tüketilirse çok ciddi reaksiyonlara yol açabilmektedir. Örneğin bazı işlenmiş et ürünleri tatlansın diye sütte marine ediliyor, insanlar süt alerjisi olduğunu biliyor ve süt tüketmiyor ama sosis tüketiyor halbuki sosis daha önce sütte marine edilmiş ve onun içinde süt proteini var şikayetleri sürekli artıyor o yüzden besin alerjisi olan çocukların, yetişkinlerin, ailelerin paket okuma alışkanlığının mutlaka geliştirilmesi gerekiyor. Mümkünse çocukların tek başlarına dışarıda hiç yemek yememesi öneriliyor. Bir de tabii restoran işletmecilerinin de pişirdiği besinler hakkında çok iyi bilgi sahibi olması gerekiyor.
Alerji hakkında yanlış bilinenler
Günümüzde alerji kelimesi çok yaygın kullanılıyor ve her şeye karşı da alerji gelişebiliyor. Ama birtakım yanlış şeyler, yanlış inanışlar da var. Nedir bu yanlışlar; örneğin ağrı kesici ilaç içiyorsunuz, özellikle yetişkinler ağrı kesici ilaç içiyor, sonra midesi ağrıyor ve şöyle bir inanış gelişiyor benim bu ağrı kesiciye karşı alerjim var. Halbuki bu alerji değil, bu ilacın beklenilen bir yan etkisi, yani ilaçlara karşı gelişen her tepki alerji değildir.
Ya da dışarıdan bir besin tükettiğinizi düşünelim, aldığınız besin bozulmuş ve siz ishal oldunuz işte benim o besine karşı alerjim gelişti diye bir yanılgıya düşüyorsunuz. Halbuki bozulmuş besinde hastalık yapan mikroorganizmalar üremiş ishal durumuna yol açmış ortaya çıkan tablo bu ama sizin aklınızda benim orda yediğim besine alerjim var diye bir yanılgı gelişiyor ve ısrarla bunu ispatlamaya çalışıyorsunuz.
Alerjik hastalık şikayetleri
Özellikle solunum yolları alerjik hastalıkları denilen astım ve alerjik nezlede çocuklarda öksürük, nefes darlığı, geceleri öksürükle uyunma, koşup oynadıktan sonra, egzersiz yaptıktan sonra nefes darlığı hissetme, göğüste bazen ağrı hissetme, sıkışıklık ve baskı hissetme bunlar astımda en sık karşılaşılan şikayetler.
Alerjik nezle,alerjik göz iltihabı gibi hastalıklarda karşılaşılan en önemli şikayetler; beyaz su gibi olan burun akıntısı, gözlerden beyaz yaş gelmesi burun tıkanıklığı, burun kaşıntısı, gözlerde kızarma, göz altlarında morluk.
Besin alerjilerinde karşılaşılan önemli şikayetler; yüzde, dizlerin arkasında, dirseklerin iç kısımlarında kabarıklıklar, kulak arkasında kabarıklıklar kaşıntı cilt kuruluğu gibi şikayetler oluşabiliyor. Son dönemlerde daha çok karşılaşılan özellikle sindirim sistemini tutan besin alerjilerinde kanlı kaka, ciddi ishal atakları çok çok nadir olmak üzere. Yine nadir olmak üzere yutma problemleri, kusma problemleri görülebiliyor. Belirtilerin hiç birisi
tek başına bir alerjik hastalığı belirtmiyor ancak bunların bir arada olması hastalığın varlığını ispatlayabiliyor.
